Fisharmonia

INSTRUMENT 

Fisharmonia

NAZWA

Z gr. phýsa (miech), harmonía (zgodność dźwięków)

HISTORIA

Instrument pochodzi, podobnie jak akordeon, od chińskiej harmonijki ustnej sheng, w której występował po raz pierwszy system języczków przelotowych. Pomysł ten zyskał wielką popularność w Europie na początku XIX w. Powstało wtedy wiele nowych instrumentów opartych na tej zasadzie, m.in. harmonijka ustna, akordeon i właśnie skonstruowana w 1840 r. fisharmonia. W drugiej połowie XIX wieku stała się modnym instrumentem domowym, równie powszechnym jak fortepian. Znalazła też zastosowanie w kościołach i kaplicach w zastępstwie organów. W poł. XX w. wyszła z użycia.

BUDOWA 

Wyglądem fisharmonia przypomina pianino lub stół organowy z klawiaturą. Składa się z metalowych stroików osadzonych na drewnianych rezonatorach, wiatrownic rozdzielających powietrze kierowane do stroików oraz miechów nożnych pompujących powietrze. Instrument był domeną burżuazji, stąd zachowało się wiele bogato zdobionych i rzeźbionych fisharmonii, często z zamontowanymi świecznikami.

ODMIANY

Odmianą fisharmonii była tzw. fisharmonia amerykańska, w której miechy wytwarzały podciśnienie. Miała łagodniejszy dźwięk, bardziej zbliżony do organów. 

KLUCZ/TRANSP. 

Nie transponuje.

TECHNIKA GRY 

Grając na klawiaturze, muzyk obsługuje jednocześnie nogami miechy na dole instrumentu. Możliwa jest regulacja dynamiki poprzez zawór włączany kolanem lub bezpośrednio przez pedał. Zmianę barwy uzyskuje się przez włączanie odpowiednich przycisków, podobnie jak w organach. Skala instrumentu obejmuje od 4 do 5 oktaw.

AMBASADOR 

Jan van Mol (muzyk)

CIEKAWOSTKA 

W latach 1820–1850 francuscy lekarze używali fisharmonii do leczenia zaburzeń nerwowych.

PRZYKŁAD MUZ.

Joris Verdin – Intarsien Op. 76