Klucze muzyczne

Klucze to znaki, które wyznaczają położenie danego dźwięku na pięciolinii i pozostałych dźwięków względem niego. Kształt kluczy wywodzi się z liter alfabetu (G, F, C), które w średniowieczu umieszczane były na początku linii.

Litery te zaczęto stylizować i wyewoluowały do dzisiejszych kształtów kluczy. 

Klucze dzielimy na 3 grupy (w których występują kolejne klucze): 

• Klucze G (określają położenie dźwięku g1): 
  • Klucz wiolinowy (skrzypcowy) – na 2 linii pięciolinii (od dołu), najpopularniejszy 
  • Klucz dyszkantowy (starofrancuski) – na 1 linii 
• Klucze F 
  • Barytonowy – na 3 linii 
  • Basowy – na 4 linii 
  • Subbasowy (kontrabasowy) – na 5 linii
• Klucze C 
  • Sopranowy – na 1 linii
  • Mezzosopranowy – na 2 linii
  • Altowy – na 3 linii 
  • Tenorowy – na 4 linii

Obecnie w użyciu są klucze:

• Wiolinowy – dla głosów wysokich (żeńskie, dziecięce, tenor) i instrumentów o wysokim brzmieniu (np. skrzypce, flet poprzeczny, prawa ręka fortepianu) 
• Altowy – dla altówki i rzadziej puzonu
• Tenorowy – dla wysokich partii wiolonczeli, puzonu, fagotu
• Basowy – dla głosów niskich (bas, baryton) i instrumentów o niskim brzmieniu (np. tuba, kontrabas, lewa ręka fortepianu). 

Kluczy jest wiele, bo instrumenty grają w różnych rejestrach (np. kontrafagot bardzo nisko, a rożek angielski wysoko). Wykorzystywanie różnych kluczy ułatwia odczytywanie nut, ponieważ nie trzeba stosować wielu dodatkowych linii nad lub pod pięciolinią. 

Pozostałe klucze są kluczami historycznymi.